มีครูไว้เพื่อ...

ปาเจราจริยา โหนติ คุณุตตรานุสาสกา

ข้าฯขอประณตน้อมสักการ   บูรพคณาจารย์        ผู้กอปรเกิดประโยชน์ศึกษา
ทั้งท่านผู้ประสาทวิชา          อบรมจริยา             แก่ข้าฯในกาลปัจจุบัน
ข้าฯขอเคารพอภิวันท์            ระลึกคุณอนันต์       ด้วยใจนิยมบูชา
ขอเดชกตเวทิตา                  อีกวิริยะพา             ปัญญาให้เกิดแตกฉาน
ศึกษาสำเร็จทุกประการ       อายุยืนนาน            อยู่ในศีลธรรมอันดี
ให้ได้เป็นเกียรติเป็นศรี       ประโยชน์ทวี           แก่ข้าฯและประเทศไทยเทอญ ฯ

ปัญญาวุฑฒิ กเร เต เต ทินโนวาเท นมามิหัง ฯ

คนในสยามประเทศนี้ ที่ผ่านการเรียนตามหลักสูตรของประเทศทั้ง ร้อยเปอร์เซนต์ คงไม่มีใครที่ไม่เคยผ่านการไหว้ครู คงจำวันคืนที่อยู่ในโรงเรียน ในวันนั้นได้

วันที่พวกเรายังนอบน้อม กราบไหว้ ทำพุ่มดอกไม้ ข้าวตอก ดอกมะลิ ดอกเข็ม ดอกมะเขือ สารพัดแบบที่แข่งขันกัน แต่ละชั้น แต่ละห้อง ก็เมียงมองแอบดู ความสวยงาม ความคิดสร้างสรรค์ ของกันและกัน

เมื่อถึงเวลาวันงาน ได้กล่าวคำอันศักดิ์สิทธิ์ คำไหว้ครู

เพียงขึ้นคำว่า " ปาเจรา จริยา โหนติ... ความรู้สึก ที่ระลึกถึงพระคุณครู ก็เต็มตื้น มันเหมือนมีพลังที่ขยายตัวจากภายใน รวมกันไปทั้งหอประชุม

ตอนที่ตัวแทนเดินนำถือพานไปถวาย แก่คุณครู ทุกสายตาของนักเรียนพวกเรา ก็จับจ้องมองตาม

พวกเราจะเห็นภาพ คุณครูยิ้มแย้มอย่างอบอุ่น สายตาที่เต็มเปี่ยมไปด้วยความเมตตา ในขณะที่รับพาน ทั้งหลาย....

ภาพอย่างนี้ยังอยู่ในใจพวกเราเสมอ

เพราะคงไม่มีใคร ที่มาถึงวันนี้ได้ ถ้าปราศจากครู ผู้ชี้นำ สั่งสอน สิ่งต่างๆ มาวันนี้

ยิ่งบางคนบางท่าน บ้างมาจากชนบท เข้ามาเรียนในเมือง ในกรุง ได้อาศัยข้าวน้ำของวัดบ้าง ของคุณครูบ้าง ได้อยู่ ได้อาศัย 

บางท่าน ก็ได้อาศัยปัจจัยจากผู้อุปการะ ส่งเสียให้เรียน

ก็คงจะยิ่งคิดสิ่งเหล่านี้ได้ไม่ยาก ภาพที่ตราตรึงในใจไม่มีวันเลือน

ดร.ยุทธศาสตร์ กงเพชร ผอ.โรงเรียนขอนแก่นวิทยายน กราบครูที่เคยสอน 

วันก่อนเห็นภาพผู้อำนวยการโรงเรียน ก้มกราบเท้าคุณครูที่เคยสอนตนเองเมื่อยังเยาว์ในวันไหว้ครู ในขณะที่ตนเป็นผู้บริหาร ภาพที่น่าประทับใจในคุณธรรมอย่างนี้ ทำให้เกิดความปิติปลาบปลื้ม เสมอ คนที่ประเสริฐขนาดนี้ ยังมีในสังคม

แล้ว... คนที่ประเสริฐ ต้องทำอย่างไร ต่อ ครู... ต่อผู้มีคุณ

นิมิตฺตํ สาธุรูปานํ, กตญฺญูกตเวทิตา, ความกตัญญูกตเวที เป็นเครื่องหมายของคนดี 

พุทธพจน์

สรุปที่คำว่า กตัญญู

เมื่อความกตัญญูเป็นเครื่องหมายของคนดี  ในประเทศอื่นๆ เค้าคิดอย่างไงกับ ความกตัญญูบ้าง

• กตัญญูเป็นการแสดงออกของจิตใจ อันสูงและประเสริฐ 
• กลองจะดังต้องตี ศิษย์จะดีก็ต้องครู

จาก สุภาษิตจีน

ปัญญาชนพึงมีกตัญญูเป็นรากแก้ว มารยาทเป็นโล่ป้อง

มีความอ่อนน้อมเป็นสมบัติ มีความซื่อสัตย์เป็นหลักชัย

จากสุภาษิตขงจื้อ

• “เทียนไขให้แสงสว่างแก่ผู้อื่นได้ด้วยการเผาไหม้ตัวของมันเอง” 
• "บ้านยากจนจะเห็นลูกกตัญญู"
• "ถ้าคิดอยากจะแสดงความกตัญญูฯที่มีต่อพ่อแม่ละก็ ให้รีบๆทำเสียแต่ตอนที่พ่อแม่ยังมีชีวิตอยู่ "

สุภาษิตญี่ปุ่น

• ดื่มน้ำต้องรำลึกถึงแหล่งที่มาของน้ำ
• กินผลต้องสำนึกถึงบุญคุณของผู้ปลูก
• ไม่มีครูอาจารย์ให้ความรู้เราก็ไม่สามารถประสบผลงานได้
• บิดามารดาเป็นผู้ให้กำเนิดและเลี้ยงดูเราเติบโต ส่วนครูคือผู้ให้ความรู้เพื่อเป็นคนที่มีประโยชน์ต่อสังคม

สุภาษิตเวียดนาม

Gratitude is a powerful expression of love and it can perform miracles in your life. 

ความกตัญญู เป็นพลังที่ก่อให้เกิดความรัก และ ยังสามารถให้เกิดสิ่งมหัศจรรย์ในชีวิต

unknown

Gratitude is the sign of noble souls. 

ความกตัญญูกตเวที เป็น เครื่องหมายของ จิตวิญญาณที่ สูงส่ง    

Aesop (c.620-560 BC)

As we express our gratitude, we must never forget that 

the highest appreciation is not to utter words, but to live by them. 

ในฐานะที่เรา แสดงความกตัญญู ของเรา เราต้องไม่ลืมว่า การชื่นชมสูงสุด ไม่ได้เกิดจากเสียงที่เปล่งออกมา แต่ จะมีชีวิต(จากการยอมรับ)โดยพวกเขา

John F. Kennedy

กตัญญูต่อบุคคล คือ ใครก็ตามที่เคยมีพระคุณต่อเรา ไม่ว่าจะมากน้อยเพียงไร จะต้องกตัญญูรู้คุณท่าน ติดตามระลึกถึงเสมอด้วยความซาบซึ้งพยายามหาโอกาสตอบแทนคุณท่านให้ได้ โดยเฉพาะพระสัมมาสัมพุทธเจ้า พระสงฆ์ บิดามารดา ครู อุปัชฌาย์อาจารย์ พระมหากษัตริย์หรือผู้ปกครองที่ทรงทศพิธราชธรรม จะต้องตามระลึกนึกถึงพระคุณของท่านให้จงหนัก ให้ปฏิบัติตัวให้เป็นลูกที่ดีของพ่อแม่ เป็นศิษย์ที่ดีของครูอาจารย์ เป็นพลเมืองที่ดีของประเทศชาติ และเป็นพุทธมามกะสมชื่อ

พระมหาสมชาย ฐานวุฑโฒ. มงคลชีวิต ฉบับ "ทางก้าวหน้า". 

หน้า 226-8. ISBN 974-92111-5-4

เรื่องนี้ คนทั้งโลกมีความเห็นตรงกันว่า ความกตัญญูเป็นเรื่องที่นำมาซึ่งให้ถึงความเจริญ แห่งชีวิต โดยเฉพาะผู้ที่ทำอาชีพสาย ครู ที่ต้องอบรมสั่งสอนศิษย์ทุกเมื่อเชื่อวัน 

แต่ก็เป็นเรื่องแปลกอีกเรื่องที่ ในสุภาษิตภาษาไทย มีการบัญญัติคำ ที่เป็นการกระทำที่ตรงกันข้าม กับความกตัญญูไว้ด้วยเช่นกัน

เช่น  “ศิษย์คิดล้างครู” หมายถึง บุคคลที่เนรคุณต่อคนที่เคยประสิทธิ์ประสาทความรู้และศิลปะวิทยาการให้

ยังมีคำ อื่นๆ เช่น วัดรอยเท้า, กินบนเรือนขี้รดหลังคา ควายทรพี เป็นต้น 

คำเหล่านี้ จะเกิดก็ต่อเมื่อมีเหตุการณ์ มีตัวบุคคล แล้วจึงมีคำเพื่อมาใช้แทนตัวสิ่งนั้น 

ในยุคดิจิตอลนี้ จากเรื่องของวัดพระธรรมกาย ความกตัญญู เราก็มีให้เห็นอย่างมากมาย เราเห็นศิษยานุศิษย์ ออกมาเรียกร้องให้สังคมมอบความเป็นธรรมให้กับ หลวงพ่อที่เหล่าศิษย์เคารพศรัทธา ช่วยกันดูแล ปกป้องภัยต่างๆ ที่จะเกิดขึ้น โดยไม่เห็นแก่สิ่งที่ตนเองอาจจะประสบปัญหา ถึงขั้นว่ามีคำพูดว่า


"ชีวิตนี้เป็นผู้เป็นคนมาได้ ก็เพราะหลวงพ่อชี้ทางให้ ถึงเวลานี้จะได้ตอบแทนบุญคุณที่หลวงพ่อให้ แม้ด้วยชีวิต"


คำแบบนี้กู่ก้องอยู่ในใจเหล่าศิษย์ทั้งหลาย

แต่ก็คงไม่ใช่ทั้งหมด เมื่อมีขาวก็มีดำ มีสว่างก็มีมืด 

มีสุภาษิต ก็มีทุภาษิต


ในขณะที่ด้านหนึ่งทำความกตัญญูให้เห็นจับต้องได้ ฟากฝ่ายที่ทำความอกตัญญูให้จับต้องได้ ก็ไม่หยุดนิ่ง กู่ก้องระดมความคิดล้างครูในใจทุกอนุวินาที ทำความเนรคุณ ดุจควายทรพีที่เฝ้าคิดกำจัดผู้ให้กำเนิดตน หาเหตุ หาเล่ห์ หาความใส่ร้าย ครูผู้สอน ครูผู้ให้หนทาง ครูผู้เลี้ยงดูส่งเสียให้เรียนจนจบ ต่างประเทศ มีแนวคิดที่จะต้องเนรคุณผู้มีคุณทุกรูปแบบ


เมื่อความกตัญญูเป็นเรื่องที่นำมาซึ่งให้ถึงความเจริญแห่งชีวิต แล้วไซร้บุคคลผู้มีแนวทางอกตัญญูต่อครูผู้นี้จะไปถึงซึ่งความ... อย่างไรในชีวิตนี้


เรื่องนี้ไม่พูดถึงว่าคือใคร แต่ คุณก็รู้ว่าใคร.. ที่แปลกมากกว่าคือ คนคนนี้ยังไปทำอาชีพในขบวนการการศึกษา อีก... แล้วรุ่นต่อไปจะเป็นไงเมื่อได้ คนเนรคุณมาเป็นครู..


วิ.27 มิถุนายน 59